Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại mật ong khác nhau để chúng ta lựa chọn. Tuy nhiên, làm sao để có thể chọn lựa được loại mật tốt, đảm bảo chất lượng lại là vấn đề khiến chúng ta phải quan tâm.
Khi hết vụ hoa, nếu thu hoạch mật Ong ngay thì sản phẩm thu được không phải là mật Ong chuẩn mà là mật hoa (còn gọi là mật non). Để trở thành mật Ong chuẩn thì nhất thiết phải qua đầy đủ các bước xử lý. Đầu tiên ong sẽ nuốt dịch mật vào dạ dày và nén lại tạo 1 áp suất cao. Sau đó thổi phù ra miệng tạo quả bong bong, áp suất giảm đột ngột kéo theo lượng nước trong mật giảm nhanh. Đồng thời mật được trộn với các en-zim của ong. Quá trình luyện mật cứ diễn ra liên tục như vậy và mật hoa sẽ trở nên cô đặc, sánh, chứa nhiều các hoạt chất quý của loài Ong. Mật sau khi luyện xong sẽ được cất vào nơi dự trữ (lỗ tổ ong) và được quạt liên tục bằng cánh, nhờ đó mật càng được cô đặc và sánh hơn. Do được trộn thêm các enzym (dia-stase và gluco oxidase), các nguyên liệu thô ban đầu như đường sucrose sẽ được chuyển thành đường đơn glucose và fructose dễ hấp thu hơn. Khi mật đã “chín”, ong sẽ hàn kín nắp lại để bảo quản. Chỉ đến khi này mật hoa mới trở thành là mật Ong và đã có thể thu hoạch.
Mật có thể được thu hoạch vào ba mùa xuân, hạ và thu nhưng tốt nhất vào mùa xuân và mùa hạ (tháng 3 và tháng 6). Sang mùa đông, không có hoa, ong cần thức ăn qua mùa rét mướt nên nếu thu hoạch vào mùa này thì lượng mật vừa ít lại vừa ảnh hưởng tới đời sống của chúng. Mật thường được lấy vào buổi sáng và trưa là lúc các Ong thợ bay đi ra ngoài nhiều.
Phương pháp phân biệt mật Ong chuẩn và mật Ong kém chất lượng:
- Nhỏ 1 giọt mật lên 1 tờ giấy trắng, nếu là mật Ong chuẩn thì giọt mật nhỏ xuống vẫn giữ nguyên hình cầu, không loang nước và không bị bẹp. Mật Ong theo tiêu chuẩn châu Âu và Mỹ thì hàm lượng nước trong mật không quá 19%. Chúng tôi thấy rằng hầu hết mật ong Việt Nam bán trên thị trường đều không đạt tiêu chuẩn này, mật loãng, nhiều bọt, để lâu thì lên men và bị chua.
- Thả 1 giọt mật vào cốc nước trong, nếu là mật Ong chuẩn thì giọt mật rơi thẳng xuống đáy, không bị phân tán thành nhiều giọt nhỏ.
- Ngửi mùi: Mật Ong chuẩn thì có mùi rất thơm và rất sánh, vị khé nhiều.
- Pha một phần mật Ong và 2 phần nước. Dung dịch này phải có phản ứng acid vì trong mật Ong có các acid hữu cơ. Mật Ong chuẩn không được có acid vô cơ như acid clohydric hoặc acid sunfuric.
- Mật Ong chuẩn khi thêm dung dịch iôt không được ngả màu đỏ (chứng tỏ có dextrin) hay màu xanh (có tinh bột).